Thuế trực thu là gì? Phân biệt, Loại thuế, Đối tượng Nộp thuế

Thuế trực thu là gì? Một trong những loại thuế quan trọng, trực tiếp ảnh hưởng đến thu nhập và tài sản của người nộp thuế. Việc hiểu rõ thuế trực thu là gì, phân biệt với các loại thuế khác, và xác định đúng đối tượng nộp thuế giúp đảm bảo tuân thủ pháp luật và quản lý tài chính cá nhân hay doanh nghiệp một cách hiệu quả. Trong bài viết này ACC PRO sẽ khám phá các khía cạnh quan trọng của thuế trực thu.

Thuế trực thu là gì?

Thuế trực thu là gì? Đây là một loại thuế mà người có nghĩa vụ nộp thuế đồng thời là người chịu thuế, nghĩa là người nộp thuế không thể chuyển nghĩa vụ thuế của mình cho bất kỳ ai khác. Loại thuế này thường được áp dụng cho thu nhập, tài sản hoặc lợi nhuận của cá nhân và tổ chức. Ví dụ, thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp đều thuộc loại thuế trực thu. Đặc điểm nổi bật của thuế trực thu là nó đánh vào khả năng tài chính của người nộp thuế, giúp điều tiết thu nhập và tài sản trong xã hội một cách công bằng hơn.

Thuế trực thu có vai trò quan trọng trong việc tạo ra nguồn thu cho ngân sách nhà nước, đồng thời giúp giảm bớt khoảng cách giàu nghèo thông qua việc đánh thuế theo khả năng chi trả. Bằng cách này, những người có thu nhập cao hơn sẽ đóng góp nhiều hơn vào ngân sách nhà nước, từ đó giúp tài trợ cho các dịch vụ công cộng như giáo dục, y tế và hạ tầng.

Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu

Để hiểu rõ hơn về thuế trực thu, cần phân biệt nó với thuế gián thu. Thuế gián thu là loại thuế mà người nộp thuế không phải là người chịu thuế. Thay vào đó, thuế gián thu được tính vào giá hàng hóa và dịch vụ, và người tiêu dùng cuối cùng sẽ là người gánh chịu thuế này. Một ví dụ điển hình về thuế gián thu là thuế giá trị gia tăng (VAT), nơi doanh nghiệp sẽ thu thuế từ khách hàng và nộp cho nhà nước.

Sự khác biệt giữa thuế trực thu và thuế gián thu

Đối tượng chịu thuế: Trong thuế trực thu, người nộp thuế và người chịu thuế là một, trong khi với thuế gián thu, người nộp thuế không phải là người chịu thuế. Ví dụ, trong trường hợp thuế thu nhập cá nhân, người lao động sẽ trực tiếp nộp thuế dựa trên thu nhập của mình. Ngược lại, khi mua hàng hóa, người tiêu dùng sẽ trả giá đã bao gồm thuế VAT mà không biết cụ thể số tiền thuế là bao nhiêu.
Cách điều tiết: Thuế trực thu điều tiết trực tiếp vào thu nhập hoặc tài sản của người nộp thuế, trong khi thuế gián thu điều tiết gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ. Điều này có nghĩa là thuế trực thu có thể ảnh hưởng đến quyết định của cá nhân và doanh nghiệp trong việc kiếm tiền và đầu tư, trong khi thuế gián thu có thể làm tăng giá cả hàng hóa và dịch vụ.
Khả năng quản lý: Việc quản lý thuế trực thu thường khó khăn hơn so với thuế gián thu. Điều này là do thuế trực thu phụ thuộc vào việc khai báo thu nhập và tài sản của người nộp thuế, dẫn đến khả năng xảy ra gian lận hoặc trốn thuế cao hơn. Trong khi đó, thuế gián thu dễ quản lý hơn vì nó được tính vào giá bán hàng hóa và dịch vụ, giúp cơ quan thuế dễ dàng thu thập.

Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu

Các loại thuế trực thu phổ biến

Thuế trực thu là loại thuế được đánh trực tiếp vào thu nhập, lợi nhuận hoặc tài sản của cá nhân hoặc doanh nghiệp. Dưới đây là một số loại thuế trực thu phổ biến tại Việt Nam:

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là loại thuế trực thu được áp dụng cho thu nhập của cá nhân từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm:

Thu nhập từ lương, thưởng: Thu nhập từ lương, thưởng do người sử dụng lao động trả cho người lao động.
Thu nhập từ kinh doanh: Thu nhập từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ của cá nhân.
Thu nhập từ đầu tư: Thu nhập từ lợi nhuận đầu tư chứng khoán, trái phiếu, bất động sản,…
Thu nhập từ chuyển nhượng tài sản: Thu nhập từ việc bán, cho thuê, tặng… tài sản như nhà đất, xe cộ, cổ phiếu,…
Thu nhập khác: Thu nhập từ các nguồn khác như tiền lãi, tiền hoa hồng, tiền bồi thường,…

Mức thuế TNCN được tính theo biểu thuế lũy tiến, nghĩa là mức thuế sẽ tăng dần theo mức thu nhập. Ví dụ, thu nhập càng cao thì mức thuế phải nộp càng cao.

Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN)

Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là loại thuế trực thu được áp dụng cho lợi nhuận thu được từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Cơ sở tính thuế: Lợi nhuận sau khi trừ đi các chi phí hợp pháp.
Mức thuế: Mức thuế TNDN hiện hành là 20% đối với hầu hết các doanh nghiệp. Tuy nhiên, một số ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh đặc biệt có thể được áp dụng mức thuế TNDN khác nhau.

Doanh nghiệp phải nộp thuế TNDN cho cơ quan thuế theo định kỳ, thường là hàng tháng hoặc hàng quý, tùy theo quy định của pháp luật.

Thuế môn bài

Thuế môn bài là loại thuế trực thu được áp dụng đối với các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân kinh doanh.

Cơ sở tính thuế: Ngành nghề kinh doanh, quy mô hoạt động của doanh nghiệp.
Mức thuế: Mức thuế môn bài được quy định cụ thể theo từng ngành nghề.

Doanh nghiệp phải nộp thuế môn bài cho ngành nghề kinh doanh của mình, đảm bảo hoạt động kinh doanh hợp pháp. Thuế môn bài thường được nộp một lần trong năm.

Ai phải nộp thuế trực thu?

Thuế trực thu là loại thuế được nhà nước thu trực tiếp từ thu nhập, lợi nhuận hoặc tài sản của các tổ chức kinh tế hoặc cá nhân. Vậy ai là những đối tượng phải chịu nghĩa vụ nộp thuế trực thu?

Doanh nghiệp

Hầu hết các doanh nghiệp đều phải nộp thuế trực thu. Dù là doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần hay hợp tác xã, nếu có hoạt động kinh doanh sinh lợi, doanh nghiệp đó đều có nghĩa vụ nộp thuế.

Các loại thuế trực thu mà doanh nghiệp thường phải nộp bao gồm:

Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN): Đây là loại thuế chính mà hầu hết các doanh nghiệp phải nộp. TNDN được tính trên lợi nhuận sau khi trừ đi các chi phí hợp lý.
Thuế môn bài: Thuế này được đánh vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, dựa trên loại hình và quy mô kinh doanh.
Các loại thuế khác: Tùy thuộc vào ngành nghề kinh doanh và quy mô hoạt động, doanh nghiệp có thể phải nộp thêm các loại thuế khác như thuế tài sản, thuế bảo vệ môi trường,…

Cá nhân

Không chỉ doanh nghiệp, mà cá nhân cũng có nghĩa vụ nộp thuế trực thu. Tuy nhiên, đối tượng và mức thuế sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại hình thu nhập.

Các cá nhân phải nộp thuế trực thu bao gồm:

Cá nhân cư trú: Là những người có nơi cư trú chính tại Việt Nam.
Cá nhân không cư trú: Là những người không có nơi cư trú chính tại Việt Nam nhưng có thu nhập phát sinh tại Việt Nam.

Các loại thu nhập chịu thuế TNCN:

Thu nhập từ tiền lương, tiền công: Bao gồm lương, thưởng, phụ cấp,…
Thu nhập từ kinh doanh: Thu nhập từ hoạt động kinh doanh cá thể, hộ kinh doanh.
Thu nhập từ bất động sản: Thu nhập từ cho thuê nhà, đất.
Thu nhập từ chuyển nhượng tài sản: Thu nhập từ bán nhà, đất, cổ phiếu,…
Các loại thu nhập khác: Thu nhập từ lãi tiền gửi, cổ tức, hoa hồng,…

Cách tính và nộp thuế trực thu

Cách tính thuế trực thu phụ thuộc vào từng loại thuế và quy định của pháp luật.

Bước 1: Xác định đối tượng nộp thuế, ai là người phải nộp thuế, dựa trên các tiêu chí như thu nhập, tài sản, hoạt động kinh doanh…
Bước 2: Xác định đối tượng được tính thuế, ví dụ như thu nhập từ lương, thu nhập từ kinh doanh, giá trị tài sản,…
Bước 3: Áp dụng mức thuế tương ứng với từng loại thuế và cơ sở tính thuế. Mức thuế được quy định trong các văn bản pháp luật.
Bước 4: Dựa trên cơ sở tính thuế và mức thuế, tính toán số thuế phải nộp.
Bước 5: Nộp thuế: Nộp thuế cho cơ quan thuế theo thời hạn quy định.

Nộp thuế trực tuyến: Hiện nay, người nộp thuế có thể nộp thuế trực tuyến thông qua các kênh sau:

Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế: Nộp thuế trực tuyến qua website của Tổng cục Thuế.
Dịch vụ ngân hàng trực tuyến: Nộp thuế trực tuyến qua tài khoản ngân hàng trực tuyến.
Ví điện tử: Nộp thuế trực tuyến qua các ví điện tử như Momo,…

Nộp thuế trực tiếp: Người nộp thuế có thể nộp thuế trực tiếp tại cơ quan thuế bằng cách:

Nộp tiền mặt: Nộp tiền mặt trực tiếp tại quầy thu ngân của cơ quan thuế.
Nộp chuyển khoản: Chuyển khoản vào tài khoản của cơ quan thuế.

Luật thuế thu nhập

Luật thuế thu nhập là tập hợp các quy định pháp luật liên quan đến việc đánh thuế thu nhập của cá nhân và doanh nghiệp. Luật này quy định rõ các đối tượng nộp thuế, các loại thu nhập chịu thuế, mức thuế suất, các khoản được khấu trừ, thủ tục kê khai và nộp thuế, cũng như các chế tài xử lý vi phạm.

Tại Việt Nam, Luật thuế thu nhập cá nhân và Luật thuế thu nhập doanh nghiệp là hai văn bản pháp luật quan trọng quy định về thuế trực thu. Các doanh nghiệp và cá nhân cần nắm vững các quy định của luật để thực hiện đúng nghĩa vụ thuế của mình.

Ưu điểm và nhược điểm của thuế trực thu

Về ưu và nhược điểm của thuế trực thu:

Ưu điểm:

Công bằng: Thuế trực thu đảm bảo tính công bằng vì người có thu nhập cao sẽ đóng thuế nhiều hơn người có thu nhập thấp.
Kiểm soát được: Việc quản lý và thu thuế trực thu thường dễ kiểm soát hơn so với thuế gián thu vì có thể xác định rõ đối tượng nộp thuế và số thuế phải nộp.
Kích thích sản xuất: Các chính sách thuế ưu đãi đối với doanh nghiệp có thể khuyến khích đầu tư và sản xuất.

Nhược điểm:

Khó thu: Việc xác định chính xác thu nhập của cá nhân và doanh nghiệp để tính thuế có thể gặp khó khăn, đặc biệt đối với các hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ hoặc thu nhập từ kinh tế phi chính thức.
Dễ trốn thuế: Nhiều người có thể tìm cách khai báo không đúng hoặc trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế.
Ảnh hưởng đến động lực làm việc: Mức thuế suất quá cao có thể làm giảm động lực làm việc và đầu tư của cá nhân và doanh nghiệp.

Thuế trực thu là một phần không thể thiếu trong hoạt động kinh doanh của mọi doanh nghiệp. Việc lựa chọn một đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán thuế uy tín như ACC PRO sẽ giúp doanh nghiệp yên tâm hơn trong việc quản lý thuế và tập trung vào các hoạt động kinh doanh cốt lõi.

Nếu bạn đang tìm kiếm một đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán thuế chuyên nghiệp, hãy liên hệ với Accpro ngay hôm nay!

Công ty TNHH Tư Vấn Và Đào Tạo ACC PRO:

Công ty TNHH Tư Vấn Và Đào Tạo ACC PRO với đội ngũ nhân viên dày dặn kinh nghiệm trong ngành và được đào tạo nghiệp vụ kế toán chuyên nghiệp trong lĩnh vực kế toán thuế, quyết toán thuế doanh nghiệp, gỡ rối hồ sơ doanh nghiệp với chi phí tiết kiệm nhất.

Địa Chỉ: 85 Đ. Số 5, KDC Vạn Phúc, Thủ Đức, Hồ Chí Minh 700000, Việt Nam
Số Điện Thoại: 0909475696
Website: https://accprovn.com/
Facebook: https://www.facebook.com/dichvuketoantrongoichodoanhnghiep